Een ‘last onder dwangsom’. U hebt er vast wel eens van gehoord. Of misschien zelfs mee te maken gehad. Maar wat is het eigenlijk? Onze advocaat bestuursrecht legt uit.
Wat is een last onder dwangsom?
Overheidsinstanties kunnen aan burgers en bedrijven een last onder dwangsom (of kortweg: ‘dwangsom’ ) opleggen wanneer zij vinden dat sprake is van een illegale situatie. Een last onder dwangsom is een herstelsanctie. Dit betekent dat de overheid een verplichting aan de burger of het bedrijf oplegt om iets te doen of juist te laten. Die verplichting iets te doen of te laten wordt de ‘last’ genoemd. Als aan de last niet op tijd wordt voldaan, dient de burger of de onderneming een bedrag aan de overheid te betalen. Dit wordt de ‘dwangsom’ genoemd.
Wanneer kan een dwangsom worden opgelegd?
Een last onder dwangsom kan worden opgelegd wanneer sprake is van een overtreding van wet- en regelgeving en een bestuursorgaan die overtreding wil beëindigen. Men spreekt dan ook wel over een illegale of onrechtmatige situatie. Wanneer een overheidsinstantie een last onder dwangsom oplegt, treedt zij handhavend op. Het bestuursorgaan dwingt een burger of bedrijf op deze manier zich te gedragen naar wet- en regelgeving. De wettelijke basis voor de dwangsom is te vinden in de Algemene wet bestuursrecht (Awb), meestal in combinatie met een bijzondere wet zoals de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) of de Wet milieubeheer (Wm). Andere vormen van handhaving zijn de oplegging van een last onder bestuursdwang en een bestuurlijke boete.
Wie kan een last onder dwangsom opleggen?
Een last onder dwangsom kan worden opgelegd door verschillende overheidsinstanties, zoals de uitvoerende organen van een gemeente (het College van Burgemeester en Wethouders), een provincie (Gedeputeerde Staten) of de staat (een minister). Ook andere overheidsorganen kunnen in bepaalde gevallen een dwangsom opleggen. In veel gevallen laten deze overheidsorganen (in sommige wetten ook wel ‘het bevoegd gezag’ genoemd) de oplegging van een dwangsom over aan een uitvoerende organisatie. In situaties die te maken hebben met ruimtelijke ordening of het omgevingsrecht zal een dwangsom meestal worden medegedeeld door de regionale Omgevingsdienst. Bijvoorbeeld de Omgevingsdienst Regio Nijmegen (ODRN) of Omgevingsdienst Regio Arnhem (ODRA).
Wat kan ik doen tegen een dwangsom?
Meestal gaat aan de oplegging van een last onder dwangsom een informeel traject vooraf waarin de overheidsinstantie aankondigt van plan te zijn een dwangsom aan u op te leggen. Deze aankondiging wordt ook wel een ‘vooraankondiging’ of ‘voornemen’ genoemd. In die brief wordt meestal aangegeven waarom het bestuursorgaan van mening is dat sprake is van een illegale situatie, welke wet- en regelgeving van toepassing is en op welke wijze een overtreding moet worden beëindigd. Ook wordt u in deze brief de gelegenheid geboden om een ‘zienswijze’ in te dienen tegen het voornemen tot oplegging van een dwangsom. Een zienswijze kan schriftelijk of mondeling worden ingediend en houdt in dat u uw mening over het voornemen tot oplegging van een dwangsom kenbaar kan maken.
Indienen zienswijze
Als u het niet eens bent met de voorgenomen oplegging van een dwangsom, is het van groot belang direct actie te ondernemen. Dit doet u door op tijd een zienswijze in te dienen. In veel gevallen is het raadzaam om u daarbij te laten adviseren door een gespecialiseerde advocaat of de zienswijze door de advocaat op te laten stellen. Op het moment dat u de zienswijze indient, is namelijk nog niet definitief besloten of daadwerkelijk een last onder dwangsom zal worden opgelegd. U kan samen met uw advocaat de zienswijze gebruiken om de overheid ervan te overtuigen dat geen sprake is van een illegale situatie of dat een dwangsom in dit geval niet redelijk is. Of dat weliswaar sprake is van een illegale situatie, maar dat deze situatie gelegaliseerd kan worden. Legalisatie houdt in dat u alsnog een vergunningsaanvraag indient of op een andere manier tot een legale situatie kan komen. Kortom, tijdige actie kan veel toekomstige problemen voorkomen.
Bezwaar dwangsom
Wordt aan u of uw onderneming toch een last onder dwangsom opgelegd? Blijft u ook dan niet stilzitten. U hebt ook dan nog verschillende mogelijkheden. Uiteraard kunt u er in dat stadium nog voor kiezen om vrijwillig aan de last te voldoen. Voldoet u tijdig en volledig aan de last, dan zal geen dwangsom worden verbeurd en hoeft u geen bedrag aan de overheid te betalen.
Maar wanneer u het niet eens bent met de dwangsom, kunt u hiertegen bezwaar maken. Let er op dat u op tijd bezwaar maakt, omdat een bezwaar dat wordt ingediend ná de bezwaartermijn niet-ontvankelijk zal worden verklaard. Dit houdt in dat het bezwaar zonder inhoudelijke behandeling wordt afgewezen. De dwangsom wordt hierdoor onaantastbaar. In de meeste gevallen is de bezwaartermijn 6 weken, maar deze termijn kan in sommige gevallen anders zijn. Laat u daarom na de ontvangst van een dwangsom-brief op tijd (het liefst direct) adviseren.
In de bezwaarprocedure kan, afhankelijk van uw situatie, vaak nog een prima resultaat worden bereikt. Een last onder dwangsom moet namelijk aan een aantal strenge voorwaarden voldoen. Als de last hier niet aan voldoet, kan het zo zijn dat het besluit waarbij de dwangsom is opgelegd in de bezwaarprocedure herroepen wordt. In de bezwaarprocedure neemt de overheid haar eigen besluit in heroverweging.
Beroep last onder dwangsom
Komt u er in bezwaar niet uit met het bestuursorgaan of bent u het niet eens met de beslissing op bezwaar? Dan kunt u beroep instellen bij de rechter. Ook hiervoor geldt een fatale termijn, die in veel gevallen 6 weken is. U bent niet verplicht zich in de beroepsprocedure bij te laten staan door een jurist of advocaat; u mag zelf uw verdediging voeren. Het is echter wel raadzaam u bij te laten staan door een advocaat, omdat een last onder dwangsom veelal juridisch complexe materie is en een goed resultaat vaak is gebaseerd op juridische argumenten.
Advocaat last onder dwangsom
Bij IJzer Advocaten hebben we een ruime ervaring met zienswijzen, bezwaar- en beroepsprocedures tegen een of meerdere dwangsommen. Onze werkwijze is efficiënt. Wij zullen niet meteen in de pen klimmen, maar eerst proberen om zo mogelijk in overleg met het overheidsorgaan tot een aanvaardbare oplossing te komen. Lukt dat niet direct? Dan stellen we eerst uw rechten veilig en bespreken we vervolgens met u of het opstarten van een bezwaar- of beroepsprocedure zinvol is. Vaak bereiken we op deze manier in een vroeg stadium en op efficiënte wijze een goed resultaat.
Mocht u naar aanleiding van dit blog vragen hebben, neemt u dan gerust contact op met Bart van Hoof, advocaat bestuursrecht. U kunt mij telefonisch bereiken via 024 – 30 30 365 of 06 – 41 56 51 34. U kunt mij per e-mail bereiken via bart@ijzeradvocaten.nl.