In 2018 vierde de ‘Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur’ haar vijftiende verjaardag. Omdat de naam van de wet een hele mond vol is, wordt deze meestal afgekort de ‘Wet Bibob’ genoemd. Men spreekt ook wel over een ‘Bibob-toets’, ‘Bibob-procedure’ en ‘Bibob-weigering’. Maar wat houdt de Wet Bibob eigenlijk in?
Wat is de Wet Bibob? Advocaat Bibob
De Wet Bibob biedt een overheidsorgaan de mogelijkheid een vergunningsaanvraag (bijvoorbeeld een omgevingsvergunning om te mogen bouwen of een horeca-gelegenheid te mogen uitbaten) te weigeren of in te trekken, omdat zij van mening is dat het gevaar bestaat dat de vergunning zal worden gebruikt om geld wit te wassen of hiermee andere strafbare feiten te plegen. Deze bevoegdheid geldt ook voor bepaalde aanvragen voor een ontheffing, vrijstelling, subsidie of aanbesteding. De Wet Bibob is er dus mede op gericht te voorkomen dat illegaal verdiend geld in de bovenwereld wordt witgewassen. De Wet Bibob roept naast de mogelijkheid een vergunning te weigeren of in te trekken nog allerlei andere bevoegdheden voor overheidsorganen in het leven.
Wanneer een Bibob-toets? Advocaat Nijmegen
Een Bibob-toets vindt niet bij íedere vergunningsaanvraag of ander verzoek aan de overheid plaats. Óf een Bibob-procedure plaatsvindt, is van een aantal factoren afhankelijk. Allereerst is de bevoegdheid om te toetsen aan de Wet Bibob beperkt tot een aantal bestuursorganen. De meest bekende zijn het College van B&W of de Burgemeester van de gemeente, gedeputeerde staten van de provincie en de staatssecretaris of de minister van de rijksoverheid. Niet ieder willekeurig overheidsorgaan mag dus een Bibob toets uitvoeren.
Van belang is verder dat níet alle organen die weliswaar bevoegd zijn de Wet Bibob toe te passen, dit ook daadwerkelijk doen. Toepassing van de Wet Bibob is een zogenaamde ‘discretionaire bevoegdheid’ van het bestuursorgaan. Dit betekent dat een gemeente (College van B&W) ervoor mag kiezen al dan niet gebruik te maken van het Bibob-instrumentarium. De meeste gemeenten doen dit overigens wel, en met name in een aantal gevallen die zij als risico-verhogend beschouwen.
Meest belangrijke factor is wel dat de meeste overheidsorganen alleen bij bepaalde, specifiek in hun beleidsregels genoemde aanvragers een Bibob-toets uitvoeren. Om een voorbeeld te noemen: de gemeente Nijmegen hanteert de Beleidsregels Wet Bibob 2019, waarin zij heeft opgenomen in welke gevallen zij een toets Bibob uitvoert. Voorbeelden hiervan zijn als sprake is van een vergunning voor een horeca-onderneming (café, restaurant, hotel, etc.), prostitutiebedrijf, autobedrijf of autohandel, en in een aantal andere gevallen. Ander voorbeeld: in de gemeente Arnhem werkt men met de Beleidsregels Wet BIBOB uit 2013, waarin is opgenomen dat een toets wordt uitgevoerd wanneer een vergunning op basis van de Drank- en Horecawet wordt aangevraagd, sprake is van een vergunning voor gokspelen of kansspelen, en/of in andere gevallen. Kortom, het toepassingsbereik van een Bibob toets wordt veelal bepaald door de activiteiten die de aanvrager van de vergunning uitvoert of wil uit gaan voeren.
Als een bestuursorgaan, bijvoorbeeld het College van B&W van Nijmegen, ervoor kiest toepassing te geven aan de Bibob regels, dient zij dit vast te leggen in beleidsregels. Zoals hiervoor al omschreven, heeft ook de gemeente Arnhem dit gedaan.
Hoe werkt een toets Bibob? Advocaat over Regels Bibob
In de gevallen waarin naar aanleiding van een vergunningsaanvraag een Bibob procedure wordt uitgevoerd, zal de gemeente contact opnemen met het ‘Bureau bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur’, oftewel het ‘Bureau BIBOB’. Het Bureau Bibob is de partij die het Bibob onderzoek uitvoert.
Tijdens het Bibob-onderzoek wordt het verleden van de aanvrager of, in het geval van een aanvraag door een onderneming: de personen achter de onderneming, op diepgravende wijze doorgespit. Het Bureau Bibob gaat bijvoorbeeld na hoe het zit met in het verleden gepleegde strafbare feiten (misdrijven uit het verleden) of strafzaken die nog in behandeling zijn, uw eerdere contacten met en aangiften bij de Belastingdienst en/of FIOD-ECD, het Meldpunt ongebruikelijke transacties (FIU Nederland), het openbaar ministerie en andere partijen, uw verleden waar het gaat om het aanvragen en/of ontvangen van bijstand en uitkeringen en andere zaken die naar het oordeel van Bureau Bibob van belang kunnen zijn.
Het spreekt voor zich dat een Bibob-onderzoek zeer privacygevoelig is, en een (diepe) inbreuk op uw persoonlijke leven kan maken. Zeker nu het niet ongebruikelijk is dat men bij een Bibob-onderzoek (zeer) ver teruggaat in uw verleden. Kijkt u er niet van op als in een Bibob-advies strafbare feiten van jaren geleden worden aangehaald.
Bibob toets duurt lang!
Een veel gehoorde klacht is dat een procedure Bibob erg lang duurt. Dat klopt. Bent u daarom aan het overwegen om voor een horecabedrijf, autobedrijf of andere beroepsgroep die als risicoverhogend wordt gezien een vergunning aan te vragen? Dien de aanvraag dan op tijd in, ten minste zes tot negen maanden van te voren. Denkt u er hierbij aan dat veel overheidsorganen graag originele stukken willen ontvangen. Meer informatie over de aanvraag en de documenten die u daarbij in moet dienen, treft u aan op deze website. Hierop treft u ook uitgebreide informatie over het Bibob-traject en de in te vullen vragenlijsten aan.
De wet geeft termijnen waarin een bestuursorgaan (bijvoorbeeld het College van B&W) moet hebben beslist op een vergunningsaanvraag, subsidie en dergelijke. In het geval een vergunning is dit meestal een termijn van maximaal veertien weken (acht weken, met nogmaals zes weken verlenging). Als een toets aan de Wet Bibob wordt uitgevoerd, gelden deze termijnen niet meer, en kan uw aanvraag aanzienlijk langer duren. Nadeel hiervan is natuurlijk dat grote beroepsgroepen (horeca, autobranche, noem maar op) de dupe worden van dit stelsel.
Afwijzing vergunning advocaat
Een toets aan de Wet Bibob heeft nogal eens tot gevolg dat een vergunningsaanvraag, ontheffing of subsidie wordt afgewezen. Dat is ook het bijzondere aan de Wet Bibob: hoewel het zo kan zijn dat de aanvrager eigenlijk aan álle voorwaarden voldoet om de vergunning te krijgen – en daarom ook de vergunning zou móeten krijgen – ontvangt hij de vergunning toch niet, omdat hij vanwege zijn persoon niet in aanmerking komt. Omdat men bij een Bibob-onderzoek (zeer) ver terugkijkt in het verleden, kan het dan ook zo zijn dat personen of bedrijven die eenmaal, al dan niet in een ver verleden, bepaalde strafbare feiten hebben gepleegd of in de clinch hebben gelegen met de Belastingdienst, niet meer in aanmerking kunnen komen voor bepaalde vergunning, bijvoorbeeld vergunning om te bouwen of om drank te mogen schenken.
Bezwaar weigering omgevingsvergunning
Kunt u iets doen tegen de afwijzing vergunningsaanvraag? Jazeker! In sommige gevallen geeft een gemeente u – voordat zij de aanvraag afwijst – de mogelijkheid een schriftelijke zienswijze in te dienen. Maak daar tijdig gebruik van, of zorg ervoor dat u op tijd een deskundige inschakelt die de zienswijze voor u kan indienen, bijvoorbeeld een advocaat van IJzer Advocaten. Belangrijk is verder dat u tijdig bezwaar maakt tegen een afwijzing van de vergunning. Kijk goed na binnen welke termijn u uiterlijk bezwaar moet hebben gemaakt, en zorg ervoor dat u ruim voor het verlopen van deze termijn contact hebt opgenomen met een specialist. Mocht u hierover vragen hebben, neem dan gerust vrijblijvend contact met mij, advocaat Bibob Nijmegen Arnhem Bart van Hoof op.
IJzer Advocaten is gespecialiseerd in bestuursrecht en de relatie tussen horeca, bouw, vastgoed en overheid. Hebt u vragen over de Wet Bibob, horeca, vergunningen of hieraan gerelateerde zaken? Neemt u dan vooral contact met ons op, IJzer Advocaten, advocatenkantoor Nijmegen Arnhem.